Πολλές φορές, διάφορα συναισθήματα και συμπεριφορές μας δεν προέρχονται αποκλειστικά από εμάς τους ίδιους!
Είναι απόρροια των σχέσεων και των αλληλεπιδράσεων που έχουμε ή είχαμε με την οικογένεια, το σχολείο, τον χώρο εργασίας μας και άλλα κοινωνικά συστήματα. Η επιρροή τους συχνά βρίσκεται στο ασυνείδητο.
Εδώ ακριβώς εστιάζει και η συστημική ψυχοθεραπεία.
Τι Είναι Η Συστημική Ψυχοθεραπεία;
Η συστημική ψυχοθεραπεία είναι μια θεραπευτική προσέγγιση που βλέπει το άτομο σαν μέρος ενός κοινωνικού συστήματος, π.χ. οικογένεια, όπου τα μέλη αλληλο-επηρεάζονται και αλληλο-προσδιορίζονται και εξετάζει πώς οι δυναμικές αυτές συμβάλλουν στην ψυχική υγεία ενός ατόμου.
Έτσι, η συστημική προσέγγιση μπορεί να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στην αντιμετώπιση θεμάτων που έχουν βαθιές ρίζες στις διαπροσωπικές σχέσεις και το κοινωνικό πλαίσιο.
Σε αντίθεση με τις παραδοσιακές θεραπείες που επικεντρώνονται αποκλειστικά στο άτομο, η συστημική θεραπεία εξετάζει το ευρύτερο δίκτυο σχέσεων και την επίδρασή τους στην ψυχική ευημερία του θεραπευόμενου.
Πώς Λειτουργεί Η Συστημική Ψυχοθεραπεία?
Η συστημική θεραπεία βασίζεται στην κατανόηση των δομών και των μοτίβων των σχέσεων μέσα σε κάποιο κοινωνικό σύστημα.
Αρχικά, προσπαθεί να διερευνήσει:
- Ποιος αναλαμβάνει ποιους ρόλους;
- Γιατί ένα άτομο συμπεριφέρεται με συγκεκριμένο τρόπο;
- Πώς αλληλεπιδρούν τα άτομα μεταξύ τους;
Στη συστημική ψυχοθεραπεία, οι μη ισορροπημένες σχέσεις, τα ανθυγιεινά πρότυπα καθώς και τα μη ευνοϊκά μοντέλα επικοινωνίας θεωρούνται καθοριστικοί παράγοντες για διάφορα ζητήματα που βάλλουν την ψυχολογία μας.
Η λύση; Η αναγνώριση και αλλαγή αυτών των αρνητικών προτύπων.
Αυτό που κάνει τη συστημική θεραπευτική προσέγγιση να ξεχωρίζει, είναι ότι αντιμετωπίζει τα προβλήματα όχι ως μεμονωμένα ζητήματα του θεραπευόμενου αλλά ως μοτίβα αλληλεπίδρασης μέσα σε ένα σύστημα.
Συστημική Προσέγγιση – Παράδειγμα
Για παράδειγμα, μια καταθλιπτική μητέρα που είναι μονογονέας φοβάται ότι ο γιος της μπορεί να την εγκαταλείψει. Η κατάθλιψή της συμβάλλει στο να μην μετακομίσει ο ενήλικος γιος επειδή ανησυχεί για εκείνη.
Σε αυτό το παράδειγμα, ένας συστημικός ψυχοθεραπευτής δεν θα θεωρούσε πως η μητέρα έχει κακές προθέσεις. Και αυτό γιατί τα μέλη ενός συστήματος δεν έχουν επίγνωση των επιπτώσεων του ψυχισμού και της συμπεριφοράς τους στο σύστημα (π.χ. τη μονογονεϊκή οικογένεια).
Σε μια συστημική προσέγγιση, ο θεραπευτής θα έκανε συγκεκριμένες ερωτήσεις που θα βοηθούσαν τη μητέρα να κατανοήσει τις συνδέσεις. Να δει δηλαδή πώς η κατάθλιψη της και ό,τι αυτό φέρει, επηρεάζει το συγκεκριμένο σύστημα.
Έτσι, μέσα από την αναγνώριση, θα αποκτήσει το κίνητρο για την διαχείριση και αλλαγή.
Οι Αρχές Της Συστημικής Ψυχοθεραπείας
Η συστημική θεραπεία βασίζεται σε συγκεκριμένες αρχές που τη διαφοροποιούν από άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις:
Ολιστική Αντίληψη
Αντιμετωπίζει τα άτομα ως μέρος ευρύτερων συστημάτων και δίνει έμφαση στις αλληλοσυνδέσεις και στο πώς επηρεάζουν τη συμπεριφορά και τα συναισθήματα του θεραπευόμενου.
Σχεσιακός Προσανατολισμός
Εστιάζει στις αλληλεπιδράσεις και όχι στα μεμονωμένα συμπτώματα. Η δυναμική μεταξύ των μελών της οικογένειας, του ζευγαριού, κλπ. θεωρείται η αφετηρία για την κατανόηση και την επίλυση προβλημάτων.
Συνεργατική Προσέγγιση
Μια από τις βασικές τεχνικές της συστημικής ψυχοθεραπείας είναι να ενθαρρύνεται η ενεργητική συμμετοχή όλων των μελών ιδιαίτερα σε θεραπεία οικογένειας ή θεραπεία ζεύγους.
Σε άλλες θεραπευτικές ομάδες συχνά γίνεται συστημική αναπαράσταση, όπου οι συμμετέχοντες αναπαριστούν τα ξεχωριστά μέλη του συστήματος (π.χ. της οικογένειας).
Αυτή η συνεργατική διαδικασία προάγει την αμοιβαία κατανόηση και ενδυναμώνει τους θεραπευόμενους να βρουν λύσεις από κοινού.
Μη Παθολογικοποίηση
Η συστημική θεραπεία αποφεύγει να χαρακτηρίζει τα άτομα ως “προβληματικά” ή “δυσλειτουργικά”. Αντίθετα, θεωρεί ότι τα προβλήματα προκύπτουν από μοτίβα αλληλεπίδρασης εντός ενός κοινωνικού συστήματος.
Έτσι, προωθεί μια πιο συμπονετική και κατανοητική προσέγγιση.
Πού Βοηθάει Η Συστημική Ψυχοθεραπεία;
Πέρα από τις ομαδικές ή ατομικές συνεδρίες ψυχοθεραπείας, η συστημική προσέγγιση χρησιμοποιείται σε διάφορα περιβάλλοντα και περιπτώσεις, όπως νοσοκομεία, φυλακές, σχολεία, κοινωνική φροντίδα, προγράμματα για νέους ή άλλα κοινωνικά προγράμματα.
Έτσι λοιπόν, η συστημική θεραπεία μπορεί να βοηθήσει σε διάφορες καταστάσεις, όπως:
Συναισθηματικά Προβλήματα
- Άγχος, κατάθλιψη, πένθος, κλπ.
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD)
- Εικόνα του σώματος
Ψυχικές Διαταραχές & Συμπεριφορές
- Διπολική διαταραχή
- Σχιζοφρένεια
- Αυτοτραυματισμός
- Αυτοκτονικότητα
Προβλήματα Σχέσεων
- Δυσκολία επικοινωνίας και άγχος σε συντροφικές σχέσεις.
- Διαζύγιο, χωρισμός, συμβίωση σε μικτές οικογένειες.
Συναισθηματικές & Συμπεριφορικές Δυσκολίες Ανηλίκων
- Προβλήματα βρεφικής ηλικίας, όπως δυσκολία στον ύπνο ή στο φαγητό.
- Συμπεριφορικά προβλήματα παιδιών και εφήβων, ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας), παραβατικότητα, κ.α.
- Παιδική κακοποίηση και παραμέληση.
(Ψυχο)Σωματικά Προβλήματα
- Σωματικά προβλήματα και διαταραχές όπως ενούρηση και εγκόπριση σε παιδιά, κοιλιακοί πόνοι, μη ελεγχόμενο άσθμα, μη ελεγχόμενος διαβήτης.
- Διάφορα σωματικά συμπτώματα χωρίς σαφή ιατρική αιτιολογία.
- Διατροφικές διαταραχές – ανορεξία, βουλιμία, υπερφαγία, παχυσαρκία.
Εθισμοί
- Κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών και αλκοολισμός.
- Εθισμός σε ηλεκτρονικά/ψηφιακά μέσα και κοινωνικά δίκτυα.
Είδη Συστημικής Ψυχοθεραπείας
Στο ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο, η συστημική ψυχοθεραπεία εφαρμόζεται σε ατομικές συνεδρίες οικογένειες, ζεύγη και group therapy.
Ατομική Ψυχοθεραπεία
Ενσωματώνει τις θεωρίες του Σίγκμουντ Φρόυντ με εκείνες της συστημικής θεωρίας. Στοχεύει στο να διακρίνει τα ασυνείδητα κίνητρα και πρότυπα συμπεριφοράς που επηρεάζουν τη ζωή, τις σχέσεις και τις συνθήκες ενός ατόμου και να το απελευθερώσει από αυτά .
Θεραπεία Οικογένειας/Ζεύγους
Εξετάζει πώς η οικογένεια αλληλεπιδρά ως συνεκτική μονάδα και αποκαλύπτει μοτίβα και συμπεριφορές που επηρεάζουν ή εμποδίζουν τη δυνατότητα αλλαγής εντός του οικογενειακού συστήματος.
Ομαδική Θεραπεία
Διερευνά πώς σχηματίζεται μια συνεκτική κοινωνική μονάδα και πώς τα μέλη της αλληλεπιδρούν για να ικανοποιήσουν τις ατομικές τους ανάγκες, ώστε να μπορούν να λειτουργήσουν με επιτυχία ως σύνολο.
Τα Οφέλη Της Συστημικής Θεραπείας
Τόσο σε ατομικό όσο και σε ομαδικό επίπεδο, η συστημική θεραπεία προσφέρει διάφορα οφέλη στους θεραπευόμενους:
Μεγαλύτερη Αυτογνωσία
Μέσα από τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο οι σχέσεις και τα κοινωνικά συστήματα επηρεάζουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές, οι θεραπευόμενοι μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα τον εαυτό τους και το πώς αλληλεπιδρούν με τους γύρω τους.
Βελτιωμένες Δεξιότητες Επικοινωνίας
Εστιάζοντας στην επικοινωνία μέσα στις σχέσεις, οι θεραπευόμενοι μπορούν να εκφράζονται πιο αποτελεσματικά και να κατανοούν τους άλλους καλύτερα.
Καλύτερη Επίλυση Συγκρούσεων
Αντιμετωπίζοντας τα υποκείμενα σχεσιακά μοτίβα, η συστημική ψυχοθεραπεία βοηθά τα άτομα να επιλύουν τις συγκρούσεις με τους άλλους πιο εποικοδομητικά και με λιγότερο το άγχος.
Ψυχική Ενδυνάμωση
Όταν το άτομο κατανοήσει τον ρόλου του μέσα σε ένα σύστημα, μπορεί να αναγνωρίσει την επιρροή του στις σχέσεις, να ενδυναμωθεί και να κάνει θετικές αλλαγές.
Υποστήριξη Σε Περιόδους Μετάβασης
Η συστημική ψυχοθεραπεία είναι ένα πολύτιμο εργαλείο σε μεταβάσεις όπως ένας νέος γάμος, ένα διαζύγιο ή η γέννηση ενός παιδιού και βοηθά τις οικογένειες να προσαρμοστούν ομαλά στις νέες δυναμικές της ζωής τους.
Βελτιωμένες Γονεϊκές Δεξιότητες
Οι γονείς μπορούν να ωφεληθούν από τη συστημική θεραπεία μαθαίνοντας πιο αποτελεσματικούς τρόπους επικοινωνίας και υποστήριξης των παιδιών τους. Έτσι,θα έχουν μια πιο χαρούμενη οικογενειακή ζωή.
Ξεκίνησε Σήμερα!
Η ψυχοθεραπεία αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο για τη βελτίωση της ζωής και των σχέσεων σου.
Στο Zen Therapy Center στην Αθήνα, προσφέρουμε ατομικές και ομαδικές συνεδρίες (δια ζώσεις και online), που θα σε βοηθήσουν να ζεις μια καθημερινότητα με ευημερία, ηρεμία και ψυχική αφθονία. Μπορείς να ξεκινήσεις τώρα! Επικοινώνησε μαζί μας.
