Παίζεις τους ρόλους που θες. Με τους δικούς σου όρους.
Μπες στη θεραπευτική δράση με το Ψυχόδραμα. Την πιο φρέσκια μέθοδο θεραπείας που σε απεγκλωβίζει απ’ τα μοτίβα και τους φαύλους κύκλους, μέσω του θεάτρου, του παιχνιδιού, της ομάδας!
Φαντάσου να υπήρχε μια μηχανή του χρόνου που να σε γύριζε με ΑΣΦΑΛΕΙΑ σε συγκεκριμένες στιγμές της ζωής σου.
Τραυματικές συζητήσεις, χωρισμούς, επιλογές που μετάνιωσες ή αισθάνεσαι ενοχές… Κρίσιμες στιγμές που καθόρισαν τη συμπεριφορά σου στο παρόν και προκάλεσαν τα μοτίβα τα οποία ελέγχουν τη ζωή σου, συνειδητά ή ασυνείδητα.
Ή έναν ασφαλή μανδύα που να σε μεταφέρει σε πονετικά βιώματα του παρόντος. Προβληματικές σχέσεις, άβολες συζητήσεις, με γονείς, συντρόφους, συναδέλφους, φίλους… Βιώματα που δεν γνωρίζεις πώς να χειριστείς ή δεν αντέχεις – άλλο – να ζεις.
Ή ακόμα και στο μέλλον!
Και τώρα φαντάσου να είχες την ευκαιρία ν’ αλλάξεις την ιστορία.
Να βρεις το θάρρος και τη δύναμη να πεις αυτά που δεν τόλμησες ποτέ.
Να επανορθώσεις.
Ν’ αγκαλιάσεις τον πόνο και το αφήγημα να μη σε καθορίζει, πλέον.
Με όλη την εμπειρία που έχεις πλέον συγκεντρώσει. Σ’ ένα προστατευμένο περιβάλλον μ’ έναν έμπιστο εξειδικευμένο συντονιστή – θεραπευτή και την αγκαλιά μιας θεραπευτικής ομάδας να σε κρατάει ασφαλή.
Βάζοντας την Ψυχή σου σε Δράση, μέσα απ’ τη θεατρική αναπαράσταση και τα βιωματικά θεραπευτικά παιχνίδια!
Αυτό είναι το Ψυχόδραμα. (Ψυχή + Δράση)
Το Ψυχόδραμα είναι μια κλινική βιωματική ψυχοθεραπευτική μέθοδος που χρησιμοποιεί τη δράση, το σώμα, την ομάδα και οδηγεί με φυσικό τρόπο στην επίλυση των ψυχικών συγκρούσεων του ατόμου ή της ομάδας, εκδραματίζοντας επί σκηνής εντάσεις και καταστάσεις της ζωής.
Εντάσσεται στις Θεραπείες μέσω Τέχνης και ξεκινάει ν’ αναπτύσσεται το 1910 από τον ψυχίατρο Dr. Jacob Levy Moreno, με αφετηρία το Θέατρο του Αυθορμητισμού.
Το Ψυχόδραμα έχει δύο βασικές αρχές: τον Αυθορμητισμό και την Δημιουργικότητα. Με κύριες τεχνικές την Αντιστροφή Ρόλου, τον Σωσία και το Καθρέφτισμα, τα μέλη της ομάδας ενσαρκώνουν Ρόλους της ζωής τους προκειμένου να οδηγηθούν στην Κάθαρση (Λύτρωση).
Χρησιμοποιώ το Κλασικό Μορενικό Ψυχόδραμα ως κομμάτι της θεραπευτικής διαδικασίας στις θεραπευτικές ομάδες (online και δια ζώσης) και στα Θεματικά Βιωματικά Εργαστήρια δια ζώσης.
Πάρε μέρος στο επόμενο δια ζώσης θεματικό βιωματικό εργαστήριο ψυχοδράματος 👇
Ευγνωμοσύνη για όσα έχω τη δυνατότητα να ξαναζήσω με συναισθηματική ασφάλεια, μέσα από αυτή την εξαιρετική εμπειρία και να δω με νέα φρέσκια ματιά!! Και όλα αυτά χωρίς θεωρία, αλλά μόνο δράση!!
Κ. Μ.
Είναι θεραπευτικό, λυτρωτικό και ανακουφιστικό να ξέρεις ότι αυτό που νιώθεις μπορείς να το απαλύνεις.
Μ. Μ.
Σε οδηγεί σε συνειδητοποιήσεις, στις οποίες είναι δύσκολο να φτάσεις μόνος σου.
Δ. Α.
Τι είναι το Ψυχόδραμα;
Στο εξηγώ κι εδώ!
Βάλε Την Ψυχή Σου Σε Δράση
Η βασική διαφορά του ψυχοδράματος απ’ τις άλλες θεραπευτικές μεθόδους είναι ότι ο θεραπευόμενος δεν “μιλάει” για τα προβλήματά του. Ενσωματώνει. Αναβιώνει. Δρα!
Χρησιμοποιεί το σώμα, τη στάση του, τις εκφράσεις του προσώπου, τη μη-λεκτική επικοινωνία για να βιώσει το συναίσθημα και να το απελευθερώσει.
Γιατί το σώμα έχει μνήμη. Αποθηκεύει την ενέργεια του τραύματος, πυροδοτώντας ακούσιες αντιδράσεις και επαναλαμβάνοντας τους επιβιωτικούς μηχανισμούς (μοτίβα).
Η ενέργεια δεν καταστρέφεται. Μόνο αλλάζει μορφή. Μετουσιώνεται. Αυτό κάνεις στο Ψυχόδραμα. Μετουσιώνεις το μαύρο σε λευκό, με μια ενσώματη συναισθηματική διεργασία. Μέσα απ’ το παιχνίδι και τη δραματουργία!
Σε μια εποχή που μοιάζει να ζούμε σαν ασώματοι άνθρωποι – αποκλειστικά μες το κεφάλι μας – το να συμπεριλαμβάνουμε το σώμα μας στη θεραπεία λειτουργεί λυτρωτικά.
✓ Απελευθερώνεις τον αυθορμητισμό σου ✓ Γνωρίζεις καλύτερα τον εαυτό σου ✓ Ενισχύεις την αυτοπεποίθησή σου ✓ Διευρύνεις τη δημιουργικότητά σου ✓ Βελτιώνεις τις επικοινωνιακές σου δεξιότητες ✓ Θεραπεύεις το τραύμα σου ✓ Μειώνεις το άγχος σου ✓ Αυξάνεις την αισιοδοξία σου ✓ Αναπτύσσεις τις δεξιότητες κριτικής σκέψης ✓ Βελτιώνεις τη λήψη αποφάσεων
Και περνάς καλά!
Βίωσε Την Εμπειρία 👇
Συνέχισε Άγγελε, να δημιουργείς τρόπους να βοηθάς να ανακαλύπτουμε κομμάτια μας κρυμμένα ή ανομολόγητα. Μου άρεσε πάρα πολύ η στιγμή με τα δακτυλοκουκλάκια… Ο δρόμος που είχες φτιάξει με τα μαξιλάρια στο πάτωμα… Επίσης, η χρήση της καρέκλας στη σκηνή… Τα αστεία, το κλάμα. Για μήνες είχα την ενέργεια από αυτό.
Ε. Σ.
Είναι μοναδική εμπειρία. Βρίσκεσαι σε έναν κύκλο ανθρώπων που σκοπός τους είναι να γίνουν καλύτεροι μέσα από αυτά που μοιράζεσαι και είναι όμορφο ότι νιώθεις ασφάλεια για αυτά που λες χωρίς να πιστεύεις ότι θα σε κρίνουν ή ότι δεν θα σε καταλάβουν.
Α. Κ.
Οπωσδήποτε θα το σύστηνα γιατί το βρίσκω ένα πολύ ιδιαίτερο εργαλείο για αυτογνωσία. Αναπαριστάνοντας όπως εσύ ορίζεις επί σκηνής αυτό που σου συμβαίνει, επιλέγοντας τους ρόλους που θέλεις από τους συμπαίκτες σου έχεις τη δυνατότητα να δεις με μια νέα ξεκάθαρη ματιά, όλο το σκηνικό ζωής σου στο τώρα. Έτσι μπορείς να αποφασίσεις για αυτό, πώς το θέλεις ή πώς θα ήθελες να το αλλάξεις.
Κ. Μ.
Disclaimer: Πολλά θεραπευόμενα έδωσαν επώνυμα τις παραπάνω κριτικές. Επειδή, όμως, το απόρρητο είναι ιερό σε όλη την θεραπευτική διαδικασία, επέλεξα να βάλω μόνο τα αρχικά τους, κι ας πηγαίνει κόντρα στους “κανόνες” του marketing. 🙂 Η ασφάλεια έρχεται πάντα πρώτη. Ευχαριστώ για την κατανόηση!
“Εσύ αναλύεις τα όνειρά τους. Εγώ τους δίνω λόγο να ονειρευτούν ξανά.”
είπε ο ιδρυτής του Ψυχοδράματος Moreno στον Freud (1921)
Ο όρος Ψυχόδραμα είναι περίπλοκος και πολυεπίπεδος και μια ματιά στη βιβλιογραφία δεν δείχνει σύμφωνες γνώμες για τον ορισμό.
Ο όρος χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει, μεταξύ άλλων πραγμάτων, το κλινικό παίξιμο ρόλων (role-playing), την πρόβα συμπεριφοράς, την αναλυτική δράση, τις δημιουργικές δραματικές τέχνες, τη δραματοθεραπεία, το αυθόρμητο θέατρο, ακόμα και την αυθόρμητη στιγμή. Υπάρχουν κάποιες απλοϊκές αποδόσεις της έννοιας του ψυχοδράματος που είναι ανεπαρκείς (Kellerman, 1992:17).
Ένας σύντομος και ακριβής ορισμός του ψυχοδράματος είναι απαραίτητος για να διαχωρίζεται από τις άλλες προσεγγίσεις, για να μπορούν όσοι το πρωτογνωρίζουν να ξέρουν τι να περιμένουν και για υπάρχει σύμπνοια μεταξύ των θεραπευτών που έχουν διαφορετικές αντιλήψεις.
Δυστυχώς, όμως, το ψυχόδραμα έχει εξελιχθεί στο σημείο που δεν δέχονται όλοι αυτοί που λένε τους εαυτούς τους ψυχοδραματιστές του άλλους που ισχυρίζονται τον τίτλο. Έτσι, όχι μόνο υπάρχουν βασικές θεωρητικές συγκρούσεις, αλλά υπάρχουν ευρείες διαφοροποιήσεις στους θεραπευτικούς στόχους και μεθόδους (Kellerman, 1992:17).
Σύμφωνα με την Tian Dayton (1994:1)
Ψυχόδραμα είναι μια θεραπευτική μέθοδος που ακολουθούν τα άτομα στην εσωτερική τους πραγματικότητα, αφήνοντας να την περιγράφουν και να εργαστούν πάνω σε αυτήν καθώς τη βλέπουν.
Μέσα από τη δράση ο ψυχοδραματιστής φέρνει στις βαθειά θαμμένες καταστάσεις στην επιφάνεια για να αποσυμπιεστεί η συναισθηματική πίεση, να δημιουργηθεί ένα σταθερό περιβάλλον μέσα από το μοίρασμα, την υποστήριξη και την αποδοχή, και μετά να επιτρέψουν στις δυνάμεις της φυσικής θεραπείας της ψυχής και του συναισθηματικού εαυτού να συνεχίσει να δουλεύει.
Η θεραπεία είναι μια διαρκής διαδικασία.
Moreno, J. L.
Ο στόχος της ψυχοδραματικής θεραπείας είναι η ολική παραγωγή ζωής.
Επιχειρεί να προσδώσει στο άτομο περισσότερη πραγματικότητα απ’ ό,τι του έδωσε μέχρι τότε ο αγώνας του για τη ζωή. Ο στόχος του είναι μια αφθονία πραγματικότητας (surplus reality).
Αυτός ο πλούτος της βιωμένης και ζωντανής εμπειρίας βοηθά το άτομο να διευρύνει σταθερά τον έλεγχo και τη γνώση του εαυτού και του κόσμου δια του βιωμένου γεγονότος και της εμπειρίας και όχι δια της ανάλυσής τους.
Ο ιδρυτής του Ψυχοδράματος είναι ο Jacob Levy Moreno (1892-1974) και θα δούμε στη συνέχεια πώς δημιουργήθηκε το Ψυχόδραμα ως μέθοδος, τι στοιχεία και τεχνικές περιλαμβάνει και τι ψυχοθεραπευτικές εφαρμογές υπάρχουν.
Είναι καίριο να αναφερθεί ότι το ψυχόδραμα ανήκει στη γενικότερη κατηγορία των ομαδικών ψυχοθεραπειών.
Η Αρχή
O Jacob Levy Moreno, εβραϊκής καταγωγής, έζησε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια στη Ρουμανία. Στη συνέχεια σπουδάζει Ιατρική στη Βιέννη, όπου ενδιαφέρεται παράλληλα για το αυθορμητισμό και τη δημιουργικότητα που χαρακτηρίζουν τις προσωπικές και κοινωνικές ανθρώπινες σχέσεις. Πιο συγκεκριμένα, ο Moreno παρατηρούσε το παιχνίδι των παιδιών με πόση ευκολία έμπαιναν και έβγαιναν από τους ρόλους και έλεγαν για παράδειγμα: «Τώρα εσύ θα είσαι το παιδί και εγώ θα είμαι ο μπαμπάς».
Η εμπειρία αυτή τον ενθουσιάζει και τον πείθει για την παιδαγωγική και θεραπευτική αξία της θεατρικής έκφρασης – της δραματοποίησης. Την εμπειρία του αυτή τη μεταφέρει σε κεντρική οδό της Βιέννης το 1921, όπου και ιδρύει το Θέατρο του Αυθορμητισμού. Μια σκηνή στην οποία συμμετέχουν οι ίδιοι οι θεατές. Η σκηνή αυτή έγινε ιδιαιτέρως γνωστή, καθώς οι ερασιτέχνες ηθοποιοί που συμμετείχαν είχαν θεραπευτικά αποτελέσματα (Μπακιρτζής,2003: 59).
Σημαντική είναι η περίπτωση της Barbara η οποία μετά το παίξιμο επί σκηνής κάποιων χυδαίων ρόλων με πολύ βωμολοχία και επιθετικότητα, αρχίζει να βελτιώνεται αισθητά η προσωπική της ζωή. Οι εντάσεις και οι τσακωμοί με το συζυγό της σταματούν και επικρατεί ένα κλίμα γαλήνης στη ζωή της.
Ο Μορένο για να το εξηγήσει αυτό το φαινόμενο αναφέρεται στην κάθαρση του αρχαίου ελληνικού θεάτρου για την οποία μιλά ο Αριστοτέλης, που, όμως, εδώ δε τη βιώνει το κοινό αλλά ο ίδιος ο ηθοποιός. Η ιδέα του ψυχοδράματος μόλις έχει γεννηθεί (Μπακιρτζής, 2003: 59).
Το 1934 ο Μορένο, έχει μεταναστεύσει ήδη από το 1925 στις Ηνωμένες Πολιτείες, δημοσιεύει το πρώτο και σημαντικό έργο του Who Shall Survive, ύστερα από αρκετά χρόνια μελετών και την εμπειρία του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Με τη δημοσίευση του βιβλίου αυτού ορίζονται οι βασικές θέσεις του Μορένο για το ψυχόδραμα και την κοινωνιομετρική μελέτη των ομάδων.
Το 1937, πλέον, διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Columbia, αλλά το κυριότερο είναι η ίδρυση του ανεξάρτητου Ινστιτούτου ψυχοδραματικών ερευνών, το Beakon House, το οποίο αποτελεί τη βάση για όλη την ανάπτυξη όλων των επόμενων χρόνων (Μπακιρτζής, 2003: 60).
Πριν περάσουμε στην ανάλυση της μεθόδου θα ήταν σημαντικό να τονιστούν δύο θεμελιώδεις έννοιες που συνυπάρχουν στο μορενικό ψυχόδραμα, η δημιουργικότητα και ο αυθορμητισμός.
Είναι δύο έννοιες που αναλύονται εκτενώς μέσα στα συγγράμματα του και συνδέονται αρκετά στενά (Moreno, 1955:103-136). Οι έννοιες αυτές έχουν μεγάλο εύρος ανάλυσης αλλά σίγουρα το βίωμα αυτών μέσα από τη δράση επιφέρει και την μεγαλύτερη επίγνωση.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο Μορένο επιχειρεί με το Ψυχόδραμα να εξισορροπήσει τα άτομα και να βοηθήσει στην ανάπτυξη της κοινωνικότητάς τους, με την απελευθέρωση και την επαναμάθηση του αυθορμητισμού (Μπακιρτζής, 2003: 62).
Το διατομικό (bipersonal) ψυχόδραμα είναι μια θεραπευτική προσέγγιση που αφορμάται από το ψυχόδραμα με τη διαφορά ότι δουλεύει ο θεραπευτής με ένα θεραπευόμενο κάθε φορά, χωρίς όμως να εφαρμόζονται αρκετές από τις τεχνικές που εφαρμόζονται στην ομάδα, καθώς τα άτομα της ομάδας εξυπηρετούν την εξέλιξη ενός ψυχοδράματος.
Βέβαια, έχουν αναπτυχθεί άλλες τεχνικές για την αποτελεσματική ατομική θεραπεία που, όμως, αποκλίνουν από τη μορενική μέθοδο (Cukier, 2007: 6, 26-32).
Εστιάζοντας λίγο παραπάνω στις ομάδες βλέπουμε ότι η κυριότερη διαφορά ανάμεσα σε μια ψυχοθεραπευτική ομάδα που ελπίζει να επιφέρει εκτεταμένη και διαρκή συμπεριφορική και χαρακτηρολογική αλλαγή, και σε ομάδες όπως οι Ανώνυμοι Αλκοολικοί, οι ψυχοεκπαιδευτικές ομάδες, οι γνωσιακές-συμπεριφορικές ομάδες και οι ομάδες υποστήριξης καρκινοπαθών, είναι ότι η ψυχοθεραπευτική ομάδα δίνει πολύ μεγάλη έμφαση στη σπουδαιότητα της εμπειρίας του εδώ- και-τώρα.
Βάση δίνεται σαφώς στις ικανότητες του εκάστοτε θεραπευτή κατά πόσο έχει τις κατάλληλες αυτές αντιληπτικές ικανότητες ώστε να αναγνωρίζει και να κατανοεί το εδώ-και-τώρα και τη σχέση των μελών της ομάδας (Yalom, 2006:205).
Η εστίαση στο εδώ-και-τώρα, για να είναι αποτελεσματική, έχει ανάγκη από δύο αλληλένδετα επίπεδα.
Το βιωματικό, όπου πρωτεύουν τα άμεσα γεγονότα εντός της συνάντησης. Η ομάδα αναγνωρίζει, εξετάζει και κατανοεί τη διαδικασία. Έναντι των γεγονότων εκτός της ομάδας και του μακρινού παρελθόντος του κάθε μέλους.
Το αναστοχαστικό, εκεί που η ομάδα εξετάζει τον εαυτό της, τη συμπεριφορά, το εδώ-και-τώρα (Yalom, 2006:205-206). O θεραπευτής πρέπει να καθοδηγεί σταθερά την ομάδα από το μη σχετικό, από το εκεί-και-τότε στο εδώ-και-τώρα (Yalom, 2006:231).
Το ψυχόδραμα περιλαμβάνει την αναπαράσταση επί σκηνής ενός προβλήματος – μιας θεματικής σαν-να ήταν ένα θεατρικό έργο. Έτσι, πολλοί ορισμοί έχουν παραληφθεί από το θέατρο: πρωταγωνιστής, συντονιστής (σκηνοθέτης), σκηνή, κοινό. Ο Μορένο ανέπτυξε κάποιος όρους ειδικά για το ψυχόδραμα όπως είναι το «βοηθητικό εγώ» (Blatner, 1996:1). Αυτοί οι όροι αναλύονται στη συνέχεια.
Η βασική διαφορά με τις άλλες ψυχοθεραπευτικές μεθόδους είναι ότι το άτομο που τον απασχολεί κάτι αντί μόνο να περιγράψει, προχωρά στη δράση και αναπαριστά σαν να συνέβαινε στο εδώ-και-τώρα. Έτσι, έχουμε πολύ υψηλά επίπεδα αυθορμητισμού, ξεφεύγοντας από τη λογική ανάλυση και εξήγηση των γεγονότων.
Βασικά Μέρη
Ο Πρωταγωνιστής (ο Θεραπευόμενος) είναι το άτομο το οποίο αποτελεί το αντικείμενο της ψυχοδραματικής εκδραμάτισης και αναπαριστά ένα θέμα που τον απασχολεί επί σκηνής αφού επιλεγεί είτε από την ομάδα είτε από το θεραπευτή ή και από τα δύο μέρη (Blatner, 1996:2).
Ο Συντονιστής – Σκηνοθέτης (ο Θεραπευτής) είναι το άτομο που συντονίζει το ψυχόδραμα με τέτοιο τρόπο ώστε να βοηθήσει τον πρωταγωνιστή να διερευνήσει το θέμα που τον απασχολεί. Πιο συγκεκριμένα, χρησιμοποιεί συγκεκριμένες τεχνικές προκειμένου να εισάγει τον πρωταγωνιστή όσο το δυνατόν πιο ομαλά και αυθόρμητα στο θέμα αλλά και να βοηθήσει να εξελιχθεί η σκηνή στα σημεία που ο πρωταγωνιστής «κολλάει» ή δυσκολεύεται (Blatner, 1996:2).
Επιπλέον
Η Σκηνή είναι ο χώρος που λαμβάνει μέρος η δράση. Η σκηνή μπορεί να είναι η επίσημη πλατφόρμα του ψυχοδράματος που αποτελείται από τρία επίπεδα. Μπορεί να είναι και ένα απλός χώρος παραδίπλα από το χώρο όπου σε κάθεται η ομάδα σε κύκλο (Blatner, 1996:3-5).
Το «Βοηθητικό Εγώ» είναι ο θεραπευτικός πράκτορας στις υπηρεσίες του πρωταγωνιστή. Τα μέλη μιας ψυχοδραματικής ομάδας παρακολουθούν τη δράση του πρωταγωνιστή και όπου χρειάζονται συμμετέχουν με τρόπο που ορίζεται από τις ανάγκες της έκβασης του ψυχοδράματος. Κατ’ ουσία αναλαμβάνει να παίξει κάποιο ρόλο που χρειάζεται. Πολλές φορές είναι οι «σημαντικοί άλλοι» άνθρωποι του πρωταγωνιστή, άλλες φορές επιλέγονται και ζώα ή και σημαντικά αντικείμενα (Blatner, 1996:3).
Παράδειγμα
Στη δεδομένη στιγμή ένα παράδειγμα είναι απαραίτητο για την καλύτερη κατανόηση. Αν, για παράδειγμα, ο πρωταγωνιστής έχει κάποιο πρόβλημα με τον πατέρα του, αντί να το συζητήσει στην ομάδα και να μπει στις λεπτομέρειες με την ομιλία ανεβαίνει επί σκηνής και στήνει το χώρο στον οποίο συνέβη αυτό που συνέβη με τον πατέρα του.
Και για να είναι ακόμα πιο ρεαλιστικό, διαλέγει ένα άτομο από την ομάδα για να κάνει τον πατέρα του. Μέσα από τις τεχνικές του ψυχοδράματος το άτομο μαθαίνει πώς πρέπει να παίξει αυτό το ρόλο – δεν παίζει κάτι δικό του αυθαίρετο – και με αυτό τον τρόπο ο πρωταγωνιστής είναι σαν να ξαναζεί το γεγονός που έχει συμβεί αλλά μέσα σε ένα προστατευμένο και ασφαλές περιβάλλον.
Μέρη Μιας Ψυχοδραματικής Συνάντησης
Ο Μορένο περιέγραψε τρεις βασικές φάσεις του ψυχοδράματος: το ζέσταμα, την εκδραμάτιση και το μοίρασμα.
Ζέσταμα
Το Ζέσταμα είναι η φάση προετοιμασίας των μελών της ομάδας αλλά και του υποψήφιου πρωταγωνιστή για την πραγματική δράση. Το ζέσταμα του πρωταγωνιστή μπορεί να έχει ξεκινήσει οπουδήποτε: στην προηγούμενη συνάντηση της ομάδας, στο δρόμο για τη θεραπεία, στο διάδρομο κατά την επαφή με τα μέλη της ομάδας ή στη ιδιωτικότητα της δικιάς του φαντασίας.
Ο Συντονιστής με την έναρξη της συνάντησης πραγματοποιεί κάποιες ασκήσεις ζεστάματος που έχουν στόχο να χαλαρώσουν τα μέλη της ομάδας και να συγκεντρωθούν στον εαυτό τους, στην κατάσταση του εδώ-και-τώρα που βιώνουν (Dayton, 2005:21-26).
Υπάρχουν πολλών ειδών ζεστάματα αναλόγως ποιος είναι ο στόχος του συντονιστή γνωρίζοντας βέβαια και τις ανάγκες του κάθε μέλους προσωπικά.
Δράση
Μόλις αναδειχθούν κάποια θέματα και ένα μέλος είναι έτοιμο να το δουλέψει, ανεβαίνει επί σκηνής και εκεί αναπαριστάται το γεγονός που τον απασχολεί. Αυτή είναι η φάση της εκδραμάτισης ή του κύριου δράματος.
Ο Συντονιστής οδηγεί τον θεραπευόμενο να αναπαραστήσει το πρόβλημα που τον απασχολεί και μέσα από τις τεχνικές τον βοηθάει να κατανοήσει γιατί συμβαίνει αυτό.
Πολλές φορές χρειάζεται να στηθούν επόμενες σκηνές και ίσως κάποιες παραπάνω σκηνές του παρελθόντος στο εδώ-και-τώρα για να διερευνηθεί η συνάφεια μεταξύ κάποιων γεγονότων και συμπεριφορών του παρελθόντος με το παρόν.
Οι σκηνές μπορεί να οδηγήσουν σε μία λύση και συνειδητοποίηση από τον πρωταγωνιστή, η λεγόμενη κάθαρση. Αυτό όμως δε συμβαίνει όλες τις φορές. Ένα θέμα μπορεί να προκύψει σε πολλές ψυχοδραματικές συναντήσεις μέχρι να δοθεί μια λύση ή ένα ικανός τρόπος διαχείρισης. Πάντως σε κάθε εκδραμάτιση υπάρχει μια μορφή κλεισίματος.
Μοίρασμα
Η τρίτη φάση που είναι το Μοίρασμα αποτελεί ίσως και το 50% της όλης διαδικασίας του ψυχοδράματος. Κατά τη φάση αυτή, ο πρωταγωνιστής επιστρέφει στο κύκλο της ομάδας και κάθεται χωρίς να μιλάει.
Τα υπόλοιπα μέλη μοιράζονται την εμπειρία τους μέσα από τους ρόλους που κάποιοι ανέλαβαν να ενσαρκώσουν, και ταυτόχρονα μοιράζονται προσωπικά τους βιώματα που αναδύθηκαν μέσα από αυτό που παρακολούθησαν – έζησαν, όπως γίνεται στο θέατρο.
Εδώ ο θεατής και αναλαμβάνει δράση και έχει φωνή να μοιραστεί πώς νιώθει μέσα από αυτά που βιώνει. Τις ταυτίσεις ή όχι με τον Πρωταγωνιστή, τα συναισθήματα και τις δυσκολίες που βίωσε.
Προσοχή:
Ποτέ μα ποτέ δεν επιτρέπεται οι συμβουλές στον πρωταγωνιστή της μορφής «Εγώ στη θέση σου θα έκανα αυτό…» Τα μέλη μιλούν μόνο για δικές τους αντίστοιχες εμπειρίες.
Το μοίρασμα είναι δώρο τόσο για τον Πρωταγωνιστή όσο και για τα μέλη.
Το μαγικό αυτής της φάσης είναι ότι ο πρωταγωνιστής που μέχρι πριν ένιωθε ότι ανέβαινε ένα βουνό μόνος του, ξαφνικά συνειδητοποιεί ότι έχει υπεράριθμους συμμάχους καθώς σχεδόν πάντα κάποιος έχει βιώσει κάτι αντίστοιχο στο παρελθόν ή και βιώνει στο παρόν του.
Με αυτόν τον τρόπο απομυθοποιείται πολλές φορές ακόμα περισσότερο το «τέρας» που συχνά δημιουργείται σε κάθε πρωταγωνιστή ότι κανείς δεν τον καταλαβαίνει και μόνο αυτός το περνάει αυτό.
Η βασικότερη από τις τεχνικές είναι αυτή της αντιστροφής ρόλου. Είναι θεμελιώδης καθώς πάνω σε αυτήν την τεχνική βασίζεται όλο το ψυχόδραμα.
Η διαφορά του ψυχοδράματος με άλλες αναπαραστατικές τεχνικές είναι ότι είναι πρωταγωνιστικοκεντρικό και όλοι οι ρόλοι ενεργούν με βάση τις οδηγίες του πρωταγωνιστή και δεν λειτουργούν αυθαίρετα.
Έτσι, ο πρωταγωνιστής μπαίνει πρώτα στον κάθε ρόλο και δείχνει στο βοηθητικό-εγώ πώς να παίξει αυτό το ρόλο. Και αν δεν το κάνει σωστά ξαναμπαίνει και του ξαναδείχνει.
Μετά από εξάσκηση και μετά από κάποια ώρα το βοηθητικό-εγώ μπορεί να λειτουργήσει λίγο αυθόρμητα αλλά πάντα ο συντονιστής ελέγχει αν αυτά που λέει-κάνει ισχύουν.
Καθρέφτης
Ο καθρέφτης είναι μια ακόμα βασική τεχνική, κατά την οποία ο πρωταγωνιστής για να μπορέσει με ένα τρίτο μάτι να δει το τι συμβαίνει αυτήν τη στιγμή στο θέμα που τον απασχολεί, βγαίνει εκτός της σκηνής, βάζει ακόμα και στο δικό του ρόλο ένα βοηθητικό-εγώ και το παρατηρεί από έξω.
Πολλές φορές με αυτήν την τεχνική γίνονται οι περισσότερες συνειδητοποιήσεις καθώς οι πρωταγωνιστές για παράδειγμα απορούν και λένε: «Έτσι είναι η σχέση με το σύντροφό μου», όταν οπτικά βλέπουν κάποιες γυναίκες ότι είναι υποβιβασμένες ή «Έτσι συμπεριφέρομαι στο παιδί μου» όταν βλέπουν κάποιες μητέρες πόσο απότομες μπορεί να είναι με τα παιδιά τους και έχουν έρθει με κάποιο θέμα ότι το παιδί τους είναι επιθετικό ή αντιδραστικό.
Είναι εκπληκτικό το πως κάποια θεραπευόμενα άτομα χωρίς να ξέρουν την τεχνική της διορθωτικής σκηνής, δρουν αυτόνομα και αλλάζουν αυτό που μόλις έχουν αναπαραστήσει με κάτι που προσδωκούν, που θέλουν.
Με αυτό τον τρόπο βλέπουν το στόχο τους, τι θέλουν να πετύχουν, αλλά το κυριότερο είναι ότι βιώνουν το συναίσθημα που συνοδεύεται με αυτή την αλλαγμένη κατάσταση, που μέχρι στιγμής με τα στοιχεία της πρότερης κατάστασης αυτό που βίωναν ήταν ένα βάρος που δεν ήξεραν πώς να το διαχειριστούν.
Άλλες Τεχνικές
Υπάρχουν και άλλες τεχνικές όπως ο μονόλογος, ο σωσίας, το aside (στο πλάι) και άλλες πολλές που όμως μπαίνουν σε πιο εξειδικευμένες πληροφορίες που είναι δύσκολο αν δεν έχει κάποιος τη βιωματική εμπειρία να κατανοήσει.
Εφαρμογές Του Ψυχοδράματος
Το ψυχόδραμα έχει πολυάριθμες εφαρμογές εντός και εκτός θεραπευτικών πλαισίων, όπως σε επιχειρησιακά – οργανωτικά πλαίσια, στην εκπαίδευση στις σχολικές τάξεις, στο θέατρο (playback), στην εκπαίδευση σε ρόλο ατόμων που έχουν ανάγκη, όπως περιπτώσεις δικηγόρων αλλά και γονέων που δυσκολεύονται να μπουν στο ρόλο τους.
Ως ψυχοθεραπευτική μέθοδος εφαρμόζεται τόσο σε νευρωτικούς ανθρώπους (όλους εμάς) όσο και σε ψυχωσικά περιστατικά αλλά με ιδιαίτερη μεταχείριση, παρουσία δηλαδή εκπαιδευμένων βοηθητικών-εγώ καθώς μια ομάδα ψυχωσικών θα ήταν αδύνατον να λειτουργήσει, μιας και ένας ψυχωσικός δεν μπορεί να μπει ως βοηθητικό-εγώ στη θέση κάποιου άλλου.
Στον γενικό πληθυσμό έχει εφαρμογή σε ομάδες απεξάρτησης, σε ομάδες θεραπείας από το τραύμα – μετατραυματικό στρες, σε θεραπεία ζεύγους, σε θεραπεία της κατάθλιψης, καθώς και περιπτώσεων άγχους και κρίσης πανικού.
Επίσης, χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις διαχείρισης πένθους, θέματα αποδοχής και αγάπης του εαυτού. Εφαρμόζεται και σε παιδιά και σε εφήβους. Στην ομάδα παιδιών, βέβαια, θα χρειαστεί να υπάρχουν και κάποια εκπαιδευμένα βοηθητικά-εγώ.
Συμπερασματικά
Συμπεραίνουμε ότι το ψυχόδραμα έχει ευρεία χρήση καθώς με την πάροδο των χρόνων έχουν εξελιχθεί οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται και μέσα από αυτές διαχειρίζονται όλα τα θέματα που μπορεί να προκύψουν.
Είναι ένα οξύ και αποτελεσματικό θεραπευτικό εργαλείο καθώς με τον αυθορμητισμό, κάθε θεραπευόμενος μπαίνει εις βάθος στο θέμα που τον απασχολεί και δε μένει στην επιφάνεια της απλής αναφοράς και συζήτησής του.
Συστήνεται, σαφώς, και σε άτομα εσωστρεφή που θέλουν σε ένα ασφαλές περιβάλλον να γίνουν περισσότερο εξωστρεφή και να εξασκήσουν τις δεξιότητες επικοινωνίας και κοινωνικότητας.
Για να έχεις την καλύτερη δυνατή εμπειρία πλοήγησης αυτή η σελίδα χρησιμοποιεί cookies. Με το να συνεχίσεις την πλοήγησή σου συναινείς με τη χρήση τους.