Ακόμα και σήμερα, δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη απάντηση. Πολλοί φιλόσοφοι και ψυχαναλυτές ανά τους αιώνες επιχείρησαν -ο κάθε ένας με τον δικό του τρόπο- να καταγράψουν και να περιγράψουν όλα τα συναισθήματα του ανθρώπου.
Παρόλα αυτά, δεν υπάρχει μια κοινώς αποδεκτή ‘λίστα συναισθημάτων!’ Υπάρχουν όμως πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις.
Ένα όμως είναι σίγουρο: τα συναισθήματα επηρεάζουν τη ζωή μας σε διάφορα επίπεδα: στην υγεία, την αυτοεκτίμηση, την καθημερινότητα μας, τις σχέσεις μας με του άλλους, και άλλα πολλά.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Τι Είναι Συναίσθημα;
Συναίσθημα είναι μια συνειδητή ψυχική αντίδραση (όπως χαρά ή φόβος) που ο κάθε ένας βιώνει υποκειμενικά ως ‘έντονο συναίσθημα’. Είναι το πώς αισθανόμαστε για άλλους ανθρώπους, πράγματα ή καταστάσεις. Συνήθως τα συναισθήματα συνοδεύονται από αλλαγή στη συμπεριφορά και από σωματική αντίδραση.
Πολλοί φιλόσοφοι και ψυχοθεραπευτές έχουν δώσει τη δική τους ερμηνείες για το τι είναι συναίσθημα. Και όλες είναι σωστές!
“Τα συναισθήματα δεν είναι καλά ή κακά, απλώς είναι,” ομολογεί ο ψυχολόγος C.Childs Phd.
Τα Συναισθήματα Κατά Τον Αριστοτέλη
Ο Αριστοτέλης αναφερόταν στα συναισθήματα ως ‘πάθη’ και τα κατηγοριοποίησε σε συνολικά 14 συναισθήματα:
- Φόβος
- Εμπιστοσύνη
- Οργή
- Φιλία
- Ηρεμία
- Εχθρικότητα
- Ντροπή
- Αναίδεια
- Οίκτος
- Καλοσύνη
- Φθόνος
- Αγανάκτηση
- Ανταγωνιστικότητα
- Περιφρόνηση
Η κατανόηση του Αριστοτέλη για τα συναισθήματα ήταν αρκετά μπροστά από την εποχή του και έχει επηρεάσει σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε για τα συναισθήματα σήμερα.
Η Άποψη Του Eckman Για Τα Συναισθήματα
Κατά τη δεκαετία του 1970, ο ψυχολόγος Paul Eckman προσδιόρισε 6 βασικά συναισθήματα τα οποία, όπως υποστήριξε, βιώνονται καθολικά σε όλους τους ανθρώπινους πολιτισμούς.
Λίστα Συναισθημάτων Σύμφωνα Με Τον P. Eckman
Τα βασικά συναισθήματα που προσδιόρισε ο Eckman είναι:
- Eυτυχία
- Θλίψη
- Aηδία
- Φόβος
- Έκπληξη
- Θυμός
Αργότερα επέκτεινε τον κατάλογο των βασικών συναισθημάτων του για να συμπεριλάβει την υπερηφάνεια, τη ντροπή, την αμηχανία και τον ενθουσιασμό.
Η Προσέγγιση Του Robert Plutchik Για Τα Συναισθήματα
Στις δεκαετίες 1960-1980, ο Robert Plutchik πρότεινε μια ψυχοεξελικτική προσέγγιση ταξινόμησης των συναισθημάτων.
Η αρχική θεωρία του ήταν ότι υπάρχουν οκτώ πρωταρχικά συναισθήματα: ο κίνδυνος, ο φόβος, η θλίψη, η αηδία, η έκπληξη, η προσμονή, η εμπιστοσύνη και η χαρά.
Αργότερα ο Plutchik εξέλιξε τη θεωρία του λέγοντας ότι υπάρχουν πολλά ακόμα συναισθήματα που δημιουργούνται από τον συνδυασμό δύο συναισθημάτων.
Έφτιαξε λοιπόν τον ‘Τροχό Των Συναισθημάτων’ όπου μπορεί κανείς να δει πώς συνδυάζονται τα διάφορα συναισθήματα μεταξύ τους, ποια είναι αντίθετα και ποια είναι η ένταση του κάθε ενός.
Για παράδειγμα:
Θετικά Συναισθήματα: Αγάπη = Χαρά + Εμπιστοσύνη
Αρνητικά Συναισθήματα: Ντροπή = Φόβος + Αηδία
Αντίθετα Συναισθήματα: Προσδοκία ≠ Έκπληξη
Τα συναισθήματα μπορεί να είναι ήπια ή έντονα, π.χ. η απόσπαση προσοχής είναι μια ήπια μορφή έκπληξης, ενώ η οργή είναι μια έντονη μορφή θυμού.
Πώς Μας Επηρεάζουν Τα Συναισθήματα
Τα συναισθήματα, θετικά και αρνητικά, διαμορφώνουν την αντίληψή μας για τον κόσμο, τις σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους και τις αντιδράσεις μας στα γεγονότα γύρω μας.
Πράγματι στη ζωή υπάρχει μεγάλη ποικιλία συναισθημάτων! Μπορεί να είναι τόσο χαρούμενη και γεμάτη ευτυχία, όσο και δύσκολη και αγχωτική.
Επειδή όμως η κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε κάθε στιγμή καθορίσει σημαντικά την ποιότητα της ζωής μας, καλό είναι να έχουμε επίγνωση των συναισθημάτων μας και να τα διαχειριζόμαστε με τέτοιο τρόπο που θα μας επιτρέψει να ζούμε με αρμονία και να προσαρμοζόμαστε εύκολα στις διάφορες αλλαγές που συμβαίνουν γύρω μας.
Θα βρεις χρήσιμα εργαλεία για την Αναγνώριση, Αποδοχή & Διαχείριση των Συναισθημάτων στο VIDEO: Αναγνώριση, Αποδοχή & Διαχείριση Συναισθημάτων για Ψυχική Αφθονία
Πώς Τα Συναισθήματα Επηρεάζουν Την Ευημερία Μας
Όπως θα έχεις παρατηρήσει, τα συναισθήματα επηρεάζουν κατά πολύ τη διάθεση. Όταν βιώνεις θετικά συναισθήματα, όπως χαρά, ευτυχία ή ικανοποίηση, αισθάνεσαι γεμάτος ενέργεια και ευεξία, και είσαι έτοιμος να κάνεις κάθε λογής δραστηριότητα.
Όταν όμως αρνητικά συναισθήματα όπως ο θυμός, η θλίψη ή το άγχος σε κυριεύσουν, τότε είσαι πιο κουρασμένος και λιγότερο αποτελεσματικός σε ό,τι και εάν κάνεις.
Για να διαχειριστείς τον αντίκτυπο των συναισθημάτων στην καθημερινότητα σου, χρειάζεται πρώτα από όλα τα κατανοήσεις τη φύση τους και να βρεις αποτελεσματικούς τρόπους να τα εκφράζεις.
Η ικανότητα έκφρασης των αρνητικών συναισθημάτων σε βοηθάει να διατηρείς μια θετική κατάσταση και να βιώνεις μεγαλύτερη ψυχική αφθονία.
Η Σχέση Των Συναισθημάτων Με Την Σωματική Υγεία
Τα συναισθήματά μπορούν να έχουν άμεσο αντίκτυπο και στη σωματική σου υγεία.
Για παράδειγμα, κάποια αρνητικά συναισθήματα μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές πρόσληψης τροφής ή ακόμα και δυσκολίες στον ύπνο.
Αλλά και αντίθετα, η καλή ή η κακή υγεία μπορεί επίσης να επηρεάσει τα συναισθήματα.
Για παράδειγμα, η σωματική άσκηση βοηθά στο να απελευθερωθούν ενδορφίνες, ορμόνες που ευθύνονται για την ευτυχία και την ικανοποίηση.
Πράγματι, η συναισθηματική κατάσταση και η σωματική υγεία είναι αλληλένδετες και αλληλοεξαρτώμενες. Γι αυτό θα πρέπει να φροντίζεις τον εαυτό σου σε όλα τα επίπεδα!
Πώς Τα Συναισθήματά Μας Επηρεάζουν Τις Σχέσεις Μας Με Τους Άλλους
Η συναισθηματική σου κατάσταση μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο βλέπεις τους άλλους ανθρώπους και τον τρόπο που σε βλέπουν και αυτοί.
Για παράδειγμα, όταν αισθάνεσαι χαρούμενος, είσαι πιο ανοιχτός και φιλικός. Αντίθετα, όταν είσαι θυμωμένος ή εκνευρισμένος, μπορεί να γίνεις πιο επιθετικός ή αρνητικός απέναντι στους άλλους ανθρώπους.
Αλλά και η επικοινωνία επηρεάζεται από τα συναισθήματα. Ίσως έχεις παρατηρήσεις ότι όταν νιώθεις ενθουσιασμένος είσαι πιο ανοιχτός στην επικοινωνία και στην έκφραση, αλλά όταν είσαι λυπημένος, αποτραβιέσαι και δεν έχεις όρεξη για πολύ κουβέντα.
Πώς Μπορώ Να Διαχειρίζομαι Καλύτερα Τα Συναισθήματα Μου;
Η διαχείριση των συναισθημάτων είναι κάτι που εξασκείται και μαθαίνεται. Αρχικά, θα πρέπει να μάθεις να τα εντοπίζεις και να τα αναγνωρίζεις. Στη συνέχεια, και με τον καιρό, θα μπορείς ολοένα και καλύτερα να τα διαχειρίζεσαι και να παραμένεις ήρεμος.
Το ψυχόδραμα είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο ψυχοθεραπείας που θα σε βοηθήσει να αντιμετωπίσεις και μπορέσεις να εκφράζεις το κάθε συναίσθημα με τρόπο φροντιστικό για εσένα και τους γύρω σου.
Οι θεραπευτικές ομάδες αποτελούν έναν ασφαλή χώρο έκφρασης και αποδοχής, όπου μέσα από τη δυναμική του γκρουπ και την καθοδήγηση του θεραπευτή, τα συναισθήματα γίνονται ο δρόμος για μια πιο όμορφη καθημερινότητα.
Εάν θέλεις να μάθεις περισσότερα για το ψυχόδραμα και την ομαδική ψυχοθεραπεία, δες τις δραστηριότητες του Zen Therapy Center στην Αθήνα και Επικοινώνησε μαζί μου!
