Πολλές φορές το άγχος, η ντροπή και η ανησυχία εκδηλώνονται στο σώμα και μάλιστα στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε το φαγητό.
Κάποιοι παύουν να τρώνε και άλλοι δε σταματούν να τρώνε.
Υπάρχουν όμως και αυτοί που έχουν στιγμές όπου τρώνε στα κρυφά. Βιώνουν δηλαδή τακτικά υπερφαγικά επεισόδια. Ίσως ακούγεται κάτι ασήμαντο – γιατί όλους πού και πού μας πιάνει η όρεξη να ‘φάμε ότι βρούμε μπροστά μας!’
Όμως, όταν αυτά τα επεισόδια είναι “υπερβολικά” και συχνά – ίσως προκαλούνται από συναισθηματική υπερφαγία.
Πριν γράψω οτιδήποτε παραπάνω θέλω να στείλω μια μεγάλη αγκαλιά 🫂 και να σε πάρεις κι εσύ μια μεγάλη αγκαλιά, γιατί ΌΛΑ ΑΥΤΆ ΕΊΝΑΙ ΟΚ. Είναι ο καλύτερος τρόπος που είχες βρει μέχρι σήμερα για την συναισθηματική διαχείριση. 🤍 και θέλουμε πρώτα από όλα να αγκαλιάσουμε όλα μας τα συναισθήματα.
Τι Είναι Η Υπερφαγία;
Η υπερφαγία, γνωστή και σαν συναισθηματική υπερφαγία ή επεισοδιακή υπερφαγία, εντάσσεται στις διαταραχές πρόσληψης τροφής (ΔΠΤ) όπου το άτομο παρορμητικά καταναλώνει -εκτός ελέγχου- τεράστιες ποσότητες φαγητού σε μικρό χρονικό διάστημα. Τα επεισόδια υπερφαγίας συμβαίνουν καθημερινά για αρκετούς μήνες.
Βέβαια, εάν αραιά και πού σε πιάνει βουλιμία και τρως μανιωδώς junk food ή άλλες ανθυγιεινές τροφές, δε σημαίνει ότι πάσχεις από υπερφαγία (ή στα αγγλικά Binge Eating Disorder – BED). Η ‘περιστασιακή υπερφαγία’ είναι φυσιολογική ενώ αντίθετα, ή συναισθηματική υπερφαγία είναι κάτι πολύ βαθύτερο.
Τρως… Εκτός Ελέγχου
Είναι κάτι που νιώθεις ότι σε ελέγχει. Επηρεάζει σημαντική την ψυχολογία, την υγεία και την αυτοεκτίμηση σου.
Αισθάνεσαι ότι βρίσκεσαι συνεχώς σε φαύλους κύκλους: βιώνεις έντονες τύψεις για την αύξηση βάρους σου και περιορίζεις το φαγητό, αλλά αυτό σου προκαλεί ένα τόσο δυσάρεστο αίσθημα όπου, για να το κατευνάσεις, ξαναρχίζεις να τρως χωρίς όριο σε νέα επεισόδια υπερφαγίας.
Λες Πως Κάνεις Δίαιτα Και Απομονώνεσαι Για Να Φας
Η υπερφαγία επηρεάζει και την κοινωνική σου ζωή.
Συχνά τα υπερφαγικά άτομα δε νιώθουν καλά με το σώμα τους, οπότε και μπορεί να μειώσουν τις κοινωνικές τους επαφές. Συχνά επίσης, φεύγουν όμως νωρίτερα από διάφορες κοινωνικές συναντήσεις για βρεθούν μόνα τους και να καταναλώσουν φαγητό χωρίς σταματημό.
Πράγματι, ένα χαρακτηριστικό της συναισθηματικής υπερφαγίας είναι ότι το άτομο περνάει τα υπερφαγικά επεισόδια μόνο του, στο σπίτι του. Αντίθετα, όταν βρίσκεται σε παρεΐστικα φαγοπότια δηλώνει ότι είναι σε δίαιτα και δεν τρώει.
Μην Ανησυχείς: Η Υπερφαγία Θεραπεύεται
Εάν, διαβάζοντας αυτό το άρθρο, αναγνωρίζεις κάποια από τα συμπτώματα υπερφαγίας, μην ανησυχείς.
Η συναισθηματική υπερφαγία είναι κάτι που αντιμετωπίζεται με την κατάλληλη ψυχοθεραπεία από ειδικευμένο θεραπευτή σε συνδυασμό παρακολούθηση από ιατρό ή/και διαιτολόγο. Εξαιρετικό σε αυτό και σε δημόσιο επίπεδο παρέχεται από το Αιγινήτειο Νοσοκομείο, από όπου έλαβα και την εκπαίδευσή μου.
Ποια είναι λοιπόν τα συμπτώματα που μπορούν να μαρτυρήσουν μια περίπτωση υπερφαγίας;
Χαρακτηριστικά Ατόμων Με Υπερφαγία
Για να διαγνώσει ένα άτομο με συναισθηματική υπερφαγία, ένας ειδικός ψυχικής υγείας θα πρέπει να αξιολογήσει ένα συνδυασμό από συμπτώματα όπως τα παρακάτω:
-
Καταναλώνει Υπερβολική Ποσότητα Φαγητού Σε 1-2 Ώρες
Τα λεγόμενα υπερφαγικά επεισόδια επαναλαμβάνονται για μήνες και συμβαίνουν τουλάχιστον 1 φορά την εβδομάδα. Μέσα σε μικρό διάστημα έως 2 ωρών, ο υπερφαγικός καταναλώνει χωρίς όρια πολύ μεγαλύτερη ποσότητα τροφής από ότι οι περισσότεροι άνθρωποι σε παρόμοιες συνθήκες.
-
Δεν Ελέγχει Τη Συμπεριφορά Του Γύρω Από Το Φαγητό
Το υπερφαγικό άτομο νιώθει ένα είδος καταναγκασμού γύρω από την λήψη τροφής ή αισθάνεται ότι δεν έχει τον έλεγχο με το φαγητό. Συχνά μπορεί να τρώει ακριβώς επειδή νιώθει ντροπή για τις μεγάλες ποσότητες που καταναλώνει – ενισχύοντας έναν ατέρμονο φαύλο κύκλο.
-
Τρώει Γρήγορα Ακόμα Και Εάν Δεν Πεινάει
Κατά την επεισοδιακή υπερφαγία το άτομο τρώει πολύ πιο γρήγορα από το συνηθισμένο. Τρώει πολύ ακόμα και όταν δεν πεινάει και κατά τη διάρκεια του υπερφαγικού επεισοδίου θα φάει χωρίς σταματημό μέχρι να νιώσει άβολα ή υπερβολικά γεμάτο.
-
Αισθάνεται Ενοχή, Κατάθλιψη Ή Ντροπή
Όσοι/όσες πάσχουν από υπερφαγία, συχνά νιώθουν δυσφορία ή ανησυχία για το σώμα τους. Μπορεί να είναι ευαίσθητοι-ες σε σχόλια σχετικά με το φαγητό, τη δίαιτα, τη γυμναστική, κλπ. Μετά από ένα υπερφαγικό επεισόδιο συχνά νιώθουν ντροπή, ενοχή και αυτο-αποδοκιμασία, αλλά και έντονη αγωνία, λύπη και στρες.
- Ήπια: 1-3 επεισόδια υπερφαγίας την εβδομάδα
- Μέτρια: 4-7 επεισόδια υπερφαγίας την εβδομάδα
- Σοβαρή: 8-13 επεισόδια υπερφαγίας την εβδομάδα
- Πολύ Σοβαρή: 14 ή περισσότερα επεισόδια υπερφαγίας την εβδομάδα
Συχνά, οι υπερφαγικοί πάσχουν από χαμηλή αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη ή άγχος. Δημιουργούν δε μυστικοπαθείς συμπεριφορές γύρω από το φαγητό και ξοδεύουν μεγάλα χρηματικά ποσά για να αγοράσουν φαγητό.
Αυτά είναι κάποια από τα συμπτώματα που θα αξιολογήσει ένα ειδικός διατροφικών διαταραχών. Στη συνέχεια, θεραπευτής και θεραπευόμενος μαζί – προσπαθούν να βρουν τι προκαλεί την επεισοδιακή υπερφαγία (ή επεισοδιακή πολυφαγία).
Λόγοι Που Οδηγούν Σε Συναισθηματική Υπερφαγία
Υπερφαγία δε σημαίνει μόνο τρώω πολύ. Είναι μια πολύπλοκη διαταραχή και μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε, ανεξαρτήτως ηλικίας ή φύλου.
Οι ακριβείς αιτίες της υπερφαγίας ακόμα ερευνούνται. Παρόλαυτά, είναι γνωστό ότι υπάρχουν κάποιοι βιολογικοί, ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες που μπορούν να πυροδοτήσουν τη συναισθηματική υπερφαγία.
1. Γενετικοί & Βιολογικοί Παράγοντες
Σύμφωνα με μελέτες, η κληρονομικότητα μπορεί να ευθύνεται στην ανάπτυξη διαταραχών διατροφής, όπως η επεισοδιακή πολυφαγία, η βουλιμία ή η νευρική ανορεξία. Επίσης, μη φυσιολογικά επίπεδα ντοπαμίνης είναι επίσης πιθανό να συνδέονται με την υπερφαγία.
2. Ψυχολογικοί Παράγοντες
Προβλήματα ψυχικής υγείας είναι σημαντικοί παράγοντες στην εκδήλωση της υπερφαγίας. Αρνητικά συναισθήματα όπως η κατάθλιψη, το άγχος, η απογοήτευση, η ανασφάλεια ή η κακή εικόνα του σώματος μπορούν να ενεργοποιήσουν επεισόδια
Αλλά και θετικά συναισθήματα όπως η χαρά ή η γιορτή, μπορεί να συνδέονται με υπερφαγία. Σε κάθε περίπτωση, ο όρος Συναισθηματική Υπερφαγία περιγράφει αυτές τις περιπτώσεις όπου το φαγητό χρησιμοποιείται σαν προσπάθεια να διαχειριστεί κάποιος βαθύτερα συναισθηματικά προβλήματα.
4. Ακανόνιστο Φαγητό & Δίαιτες
Η ακανόνιστη διατροφή, το “yo-yo dieting” (επαναλαμβανόμενη δίαιτα και αύξηση βάρους) ή, γενικότερα, οι παρατεταμένες δίαιτες και η προσπάθεια περιορισμού της τροφής – κρύβουν τον κίνδυνο για ανάπτυξη υπερφαγίας.
Για παράδειγμα, η αίσθηση πείνας, η συναισθηματική αντίδραση ή το αίσθημα απουσίας που προκαλείται όταν ένας “κανόνας της δίαιτας” παραβιάζεται – μπορούν να πυροδοτήσουν επεισόδια υπερφαγίας. Οι άνθρωποι που ακολουθούν αυστηρές δίαιτες μπορεί να καταλήγουν να καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες φαγητού όταν παραβιάζουν έναν “κανόνα” ή όταν αισθάνονται ότι αποτυγχάνουν στο διαιτολόγιο τους.
6. Κοινωνικοί Παράγοντες
Καθημερινά βιώνουμε μια έντονη προώθηση μη ρεαλιστικών προτύπων ομορφιά και σωματότυπου. Συγχρόνως βομβαρδιζόμαστε διαρκώς από διαφημίσεις και εικόνες με υπερβολικά λαχταριστές τροφές – που είναι πολύ δύσκολο να αντισταθεί κανείς.
Έτσι, συχνά ενισχύεται η ανασφάλεια για την εικόνα του σώματος και να δημιουργούνται μπερδεμένα συναισθήματα ανάμεσα στην εγκράτεια και την απόλαυση – κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματική υπερφαγία.
7. Μοναξιά & Απομόνωση
Η πλήξη και η μοναξιά είναι από τα πιο συνηθισμένα αίτια υπερφαγίας.
Μερικοί άνθρωποι που δεν έχουν συγκεκριμένο πρόγραμμα στην καθημερινότητα τους, δεν έχουν πολλές κοινωνικές επαφές ή νιώθουν μοναξιά για οποιονδήποτε λόγο, μπορεί να βρουν στο φαγητό ένα μέσο για να καταπολεμήσουν την πλήξη ή να ανακουφίσουν το συναισθηματικό φόρτο.
Όποια και να είναι τα αίτια, η συναισθηματική υπερφαγία είναι μια δύσκολη κατάσταση που θα χρειάζεται την ανάλογη θεραπεία. Πώς μπορείς λοιπόν να την αντιμετωπίσεις;
Συναισθηματική Υπερφαγία: Τεστ Και Διάγνωση
Ο θεραπευτής, αξιολογεί τον θεραπευόμενο σύμφωνα με συγκεκριμένα κριτήρια (όπως αυτά που διάβασες παραπάνω), σε συνδυασμό με ένα ειδικό τεστ συναισθηματικής υπερφαγίας.
Η σχετική διάγνωση κατηγοριοποιεί τη σοβαρότητα της υπερφαγικής διαταραχής για τον κάθε θεραπευόμενο έτσι ώστε να μπορέσει να λάβει την πιο αποτελεσματική θεραπεία.
Αν και μπορεί να αλλάζουν ανά χώρα, σε γενικές γραμμές η συναισθηματική υπερφαγία έχει τις παρακάτω βαθμίδες σοβαρότητας:
Ανάλογα λοιπόν με τη σοβαρότητα της κατάστασης προτείνεται και η ανάλογη αντιμετώπιση που μπορεί να περιλαμβάνει ψυχοθεραπεία, ψυχιατρική παρακολούθηση, ιατρική αντιμετώπιση ή/και διαιτολογικά προγράμματα.
Συχνά, κάποιος-α που πάσχει από συναισθηματική υπερφαγία μπορεί να την αντιμετωπίσει μέσα από ψυχοθεραπεία – με ατομικές συνεδρίες ή ομαδική ψυχοθεραπεία.
Νίκησα Την Υπερφαγία!
Ναι, όπως και πολλοί άλλοι, μπορείς και εσύ! Με την ανάλογη θεραπεία θα καταφέρεις να νικήσεις την υπερφαγία και να πάρεις πίσω τον έλεγχο της όρεξης και του σώματός σου.
Βέβαια η νίκη της υπερφαγίας απαιτεί χρόνο και υπομονή. Το πιο βασικό είναι να αναγνωρίσεις ότι η υπερφαγία δεν είναι απλώς μια πρόσκαιρη “κακή συνήθεια”, αλλά ένα μήνυμα του σώματός σου προς εσένα, μία έκκληση για βοήθεια.
Το πρώτο βήμα λοιπόν είναι να απευθυνθείς σε έναν ειδικό. Μαζί, θα ανακαλύψετε τις αιτίες, θα αντιμετωπίσετε τα συμπτώματα και θα πορευτείτε προς μια πιο ισορροπημένη σχέση με το φαγητό και μια καλύτερη υγεία.
Στη συνέχεια, η υποστήριξη από αγαπημένα σου πρόσωπα, η ψυχολογική στήριξη και η κατάλληλη θεραπεία είναι τα κλειδιά για να νικήσεις την συναισθηματική υπερφαγία.
Στείλε μου μήνυμα και ξεκίνα την πορεία σου προς μια πιο χαρούμενη και συνειδητή καθημερινότητα.