Είμαι χαμένο χαρτί, σίγουρα μπορείς να με βοηθήσεις; είπε η θεραπευόμενη καθώς έμπαινε στο γραφείο για τη 12η συνεδρία. Ακόμα μια “παρτίδα” ξεκινούσε και πάλευε μέσα της αν θα μπορέσει μέσα σε αυτή τη μία ώρα συνεδρίας να “ρεφάρει”.
Τύποι παικτών
Οι τύποι των παθολογικών παικτών τυχερών παιγνίων σύμφωνα με το Συμβούλιο Παθολογικών Τζογαδόρων της Αριζόνα είναι δύο:
Ενεργητικοί παίκτες τυχερών παιγνίων.
Άνθρωποι αυτής της κατηγορίας ξεκινούν να παίζουν στην εφηβεία. Μπορεί να πάρει μερικά χρόνια στους ενεργούς παίκτες για να εθιστούν. Όταν αυτό συμβεί μπορεί να διανύσουν 10 με 30 χρόνια πριν οδηγηθούν στη θεραπεία.
Οι ενεργητικοί παίκτες συνήθως έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Μπορεί να κρύβουν τις ανασφάλειες τους με το να είναι πολύ κοινωνικοί και να δείχνουν υπερβολική αυτοπεποίθηση. Νιώθουν “ανεβασμένοι” (ή “φτιαγμένοι”) όταν παίζουν. Οι ενεργοί παίκτες συνήθως προτιμούν παιχνίδια δεξιοτήτων όπως το πόκερ, πιστεύοντας ότι έχουν βρει το σύστημα για να κερδίσουν. Είναι σπάνιο να σταματήσουν να παίζουν εκτός και αν κάποιος ειδικός τους βοηθήσει να αντιμετωπίσουν τα θέματα που υποβόσκουν.
Διαφυγείς παίκτες τυχερών παιγνίων
Άνθρωποι που εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία συχνά ξεκινούν μετά τα 30 ή και μεγαλύτεροι. Ήταν αρκετά παραγωγικοί και δημιουργικοί πριν αναπτύξουν εθισμό. Τα πιο συνηθισμένα αίτια που τους οδηγούν στα τυχερά παιχνίδια είναι όταν βιώνουν απώλεια, κακοποίηση, ή/και κάποιου είδους τραύμα. Αυτοί οι άνθρωποι παίζουν για να μουδιάσουν αυτό τον πόνο. Αν έχουν κακοποιηθεί, συχνά αναζητούν και μια αίσθηση ενδυνάμωσης.
Οι διαφυγείς παίκτες συχνά προτιμούν παιχνίδια που βασίζονται στη τύχη όπως ο κουλοχέρης – φρουτάκια ή τα διαδικτυακά πονταρίσματα (online betting). Μπορούν να αναπτύξουν εθισμό μέσα σε μερικούς μήνες και συνήθως αναζητούν βοήθεια μέσα σε 2-3 χρόνια από τον εθισμό. Αναζητούν πιο συχνά βοήθεια από την πρώτη κατηγορία και σταματούν πιο εύκολα και μόνιμα τα τυχερά παιχνίδια.
Προειδοποιητικά σημάδια εθισμού στο τζόγο
Όπως όλοι οι εθισμοί, ο εθισμός στο τζόγο λατρεύει τη μυστικότητα. Οι αγαπημένοι αυτών που αντιμετωπίζουν εθισμό στο τζόγο μπορεί να μην καταλαβαίνουν ότι υπάρχει πρόβλημα μέχρι να έχει φύγει εκτός ελέγχου.
Διαγνωστικά κριτήρια εθισμού στον τζόγο.
Το DSM-5 (Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών) περιλαμβάνει τα παρακάτω προειδοποιητικά σημάδια εθισμού. Αν κάποιος εμφανίζει το λιγότερο 4 από αυτά τα σημάδια στη διάρκεια ενός χρόνου, τότε ενδέχεται να έχουν πρόβλημα με τον τζόγο:
1. Το άτομο έχει συνεχόμενες σκέψεις γύρω από τυχερά παιχνίδια είτε ξαναζώντας νοητικά παλιές νίκες ή σχεδιάζοντας τι θα κάνει στο επόμενο παιχνίδι.
2. Χρησιμοποιεί τον τζόγο για να αποφύγει άλλα προβλήματα που έχει στη ζωή του ή συναισθήματα θλίψης – απελπισίας.
3. Το άτομο νιώθει την ανάγκη να παίζει συνεχώς όλο και μεγαλύτερα χρηματικά ποσά σε τυχερά παιχνίδια για να λάβει την ίδια ικανοποίηση που λάμβανε όταν ξεκίνησε.
4. Ψεύδεται για τον αριθμό των ωρών που ασχολείται με τον τζόγο ή για το μέγεθος των ποσών που παίζει.
5. Συνεχίζει να παίζει τυχερά παιχνίδια με σκοπό να κερδίσει όσα έχασε παίζοντας (να ρεφάρει).
6. Έχουν γίνει προσπάθειες διακοπής της συμπεριφοράς, αλλά ήταν ανεπιτυχείς.
7. Βιώνει ταραχή όταν προσπαθεί να κόψει το τζόγο.
8. Αγνοεί οικογένεια, δουλειά και άλλες υποχρεώσεις προκειμένουν να παίξει.
9. Δανείζεται χρήματα από άλλους για να ανακουφιστεί από τα χρέη που έχει δημιουργήσει μέσω του τζόγου.
Αν νομίζεις ότι έχεις κάποιο θέμα με τον τζόγο, μπορείς να επικοινωνήσεις με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας για να λάβεις μια αξιολόγηση για την κατάσταση σου ή για να ζητήσεις πληροφορίες.
Αντιμετώπιση
Όταν το άτομο είναι ενεργό στο τζόγο, κατά τη διάρκεια των συνεδριών δίνεται προτεραιότητα στους εξής στόχους:
- Καταγραφή, επεξεργασία και κατανόηση της πορείας του ατόμου προς την προβληματική ενασχόληση με τον τζόγο.
- Στρατηγικές και μέθοδοι για τη μείωση της ενασχόλησης.
- Ανάπτυξη κινήτρων για την αποχή από τον προβληματικό τζόγο.
- Εκπαίδευση για την αντιμετώπιση καταστάσεων υψηλού ρίσκου.
- Ενασχόληση με δραστηριότητες που ευχαριστούν το άτομο.
Το χρονικό διάστημα υποστήριξης είναι ανάλογο με τις ανάγκες του ατόμου και κυμαίνεται από 4 έως 18 μήνες.
Θεραπεία εθισμού στον τζόγο
Όταν το άτομο μειώνει ή αρχίσει να απέχει από το τζόγο και παράλληλα με τους προηγούμενους στόχους, τότε ξεκινά η θεραπεία που πηγαίνει σε ένα βαθύτερο στάδιο επούλωσης των τραυμάτων, απωλειών, κ.α.
Μέσα στη θεραπεία μπορεί το άτομο να πενθήσει τα παιδικά χρόνια που ποτέ δεν ένιωσε ότι είχε ή την αγάπη που ποτέ δεν ένιωσε ότι πήρε από τους γονείς. Η ψυχοθεραπεία απαιτεί χρόνο και προσαρμόζεται ανάλογα με το στάδιο, την πορεία και τις ανάγκες του θεραπευόμενου.
“Κάνω όλα τα σωστά βήματα. Αλλά μοιάζει σαν να μη μετράει τίποτα. Σαν να μην αξίζω τίποτα και για κανέναν. Δεν αξίζω!” είπε η θεραπευόμενη έξι μήνες μετά προς το τέλος της συνεδρίας, όμως τώρα απόλυτα συνδεδεμένη με τα συναισθήματα της: με το θυμό, με την ματαίωση, με την απόγνωση της. Ήταν μέσα σε αυτή τη θύελλα συναισθημάτων και αίσθησης ότι είχε μηδενίσει που κάτι άλλαξε μέσα της. Το κοντέρ πραγματικά μηδένισε και ξεκίνησε με αργό ρυθμό να μετράει θετικά.
Εμπιστεύσου τη θεραπευτική διαδικασία.
Για φίλους – συγγενείς ατόμων που (μπορεί να) είναι εθισμένοι στο τζόγο.
Στις περισσότερες περιπτώσεις τα άτομα της οικογένειας και οι φίλοι αντιλαμβάνονται πρώτοι το πρόβλημα και υποφέρουν από τις συνέπειες αυτής της εξάρτησης.
Για να βοηθήσει κανείς το άτομο να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα πρέπει να ακολουθήσει κάποιες από τις παρακάτω οδηγίες:
- Άφησε τις επιπτώσεις του τζόγου στον παίχτη. Άφησε τον παίχτη να λύσει μόνος του τα προβλήματα που προκλήθηκαν από τον τζόγο. Όσο περισσότερα προβλήματα λύνεις δανείζοντας χρήματα, πληρώνοντας χρέη ή λέγοντας ψέματα τόσο ευκολότερο είναι για τον παίχτη να συνεχίσει να παίζει.
- Συζήτησε μαζί του τις επιπτώσεις που έχει σε σένα το να παίζει. Είναι σημαντικό ο παίχτης να γνωρίζει ότι η συγκεκριμένη συμπεριφορά του έχει επιπτώσεις στην οικογένεια και τους φίλους του. Δώσε του να καταλάβει ότι είσαι έτοιμος να βοηθήσεις και ότι μαζί θα μπορούσατε να ανακαλύψετε τον τρόπο για να ξεφύγει από το πρόβλημα.
- Θέσε κανόνες και όρια. Εξήγησε του ότι μπορείς πιθανώς να καταλάβεις ότι είναι δύσκολο γι’ αυτόν να σταματήσει να παίζει, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι μπορείς να δεχτείς τα πάντα.
- Δώσε στο άτομο που παίζει συγκεκριμένα χρήματα και περιόρισε την πρόσβασή του σε δικά σου χρήματα.
- Αναζήτησε βοήθεια από ειδικό για να μάθεις πώς να χειρίζεσαι ανθρώπους εξαρτημένους από τον τζόγο.
Πέραν της ατομικής θεραπείας του εξαρτημένου ατόμου, ανάλογα με την περίπτωση, συστήνεται θεραπεία οικογένειας ή θεραπεία ζεύγους.
Αν υπάρχει η δυνατότητα είναι σημαντική – συμπληρωματικά με την ψυχοθεραπεία – η συμμετοχή σε Ομάδα Αυτοβοήθειας Ανώνυμων Τζογαδόρων. Για κάποιους το μοίρασμα ιστοριών και κοινών εμπειριών είναι πολύ βοηθητικό.
Είναι καίριας σημασίας η δημιουργία ενός προστατευτικού και υποστηρικτικού συστήματος που να αποτρέπει το άτομο από την επιθυμία του τζογαρίσματος και να προσφέρει τις συνθήκες και τα κίνητρα για την ενασχόληση με άλλες δραστηριότητες.
*ρεφάρω:
(προφορικό) ξανακερδίζω όσα χρήματα έχασα σε κάποιο τυχερό παιχνίδι, σε μια δουλειά ή σε αποτυχημένη επένδυση
(μεταφορικά) αποκαθιστώ κάτι που έχασα ή επανακτώ τις δυνάμεις μου
Πηγές – Βιβλιογραφικές αναφορές
Είμαι χαμένο χαρτί, σίγουρα μπορείς να με βοηθήσεις; – Τζόγος1. Types of Gamblers. (n.d.). Arizona Council on Compulsive Gambling. Retrieved from azccg.org/Types_of_Gamblers.html
2. Stages and warning signs of compulsive gambling. (n.d.). Florida Counseling on Compulsive Gambling, Inc. Retrieved from gamblinghelp.org/pages/about-compulsive-gambling/stages-and-warning-signs
3. DSM-5 Diagnostic Criteria: Gambling Disorder. (n.d.). National Council on Problem Gambling. Retrieved from ncpgambling.org
4. Common Types of Gambling. (n.d.). California Council on Problem Gambling. Retrieved March 1, 2015, from calpg.org/common-types-of-gambling
Πηγή 1ης δημοσίευσης: Πύλη Ψυχολογίας – Psychology.gr
Σύνδεσμος άρθρου: https://www.psychology.gr/addictions/3989-tzogos-ypostirixi.html